MỤC LỤC
Trong nghi lễ cúng bái cuối năm, việc viết sớ cúng tất niên là một nghi thức trang trọng, thể hiện lòng thành kính sâu sắc của gia chủ đối với thần linh và gia tiên. Tuy nhiên, không phải ai cũng nắm rõ cách viết sớ sao cho đúng chuẩn. Bài viết này sẽ là cẩm nang chi tiết từ A-Z, giúp bạn tự tin thực hiện nghi lễ này.
Sớ cúng tất niên là gì và ý nghĩa trong nghi lễ cuối năm?
Trước khi tìm hiểu cách viết sớ tất niên, chúng ta cần hiểu rõ về bản chất và ý nghĩa của nó.
Sớ cúng là gì?
Sớ (hay còn gọi là sớ điệp) là một loại văn bản cổ, thường được viết bằng chữ Hán hoặc chữ Nôm trên giấy dó hoặc giấy vàng chuyên dụng. Sớ được sử dụng trong các nghi lễ cúng bái quan trọng với mục đích trình bày, “báo cáo” và “kêu cầu” một cách trang trọng nhất đến thế giới tâm linh, bao gồm các vị Thần Phật, Thần linh và tổ tiên.
Ý nghĩa của việc viết sớ cúng tất niên
Nếu văn khấn cúng tất niên là lời đọc để truyền tải tâm nguyện, thì lá sớ chính là “văn bản chính thức” của lời khấn đó. Việc viết sớ cúng tất niên mang ý nghĩa:
- Thể hiện sự trang trọng: Lá sớ được xem như một “tờ đơn”, một “văn bản” chính thức được gửi từ trần gian đến cõi tâm linh, thể hiện sự nghiêm túc và tôn kính của gia chủ.
- Đảm bảo sự đầy đủ, không thiếu sót: Lời khấn miệng có thể quên trước quên sau, nhưng nội dung trên sớ đã được chuẩn bị kỹ lưỡng, đảm bảo mọi thông tin (tên tín chủ, địa chỉ, lời cầu…) đều được trình bày đầy đủ, rành mạch.
- Tăng cường lòng thành: Việc dành thời gian và tâm sức để chuẩn bị một lá sớ cũng là một cách thể hiện lòng thành kính sâu sắc.
Trong tín ngưỡng thờ cúng tổ tiên của người Việt, lá sớ đóng một vai trò rất quan trọng.(Alt Text: gioi-thieu-viet-so-cung-tat-nien-vuacuadangquan)
Chuẩn bị trước khi viết sớ
Để việc viết sớ cúng tất niên được suôn sẻ, bạn cần chuẩn bị một vài thứ sau.
Giấy viết sớ (Giấy sớ)
Giấy sớ chuyên dụng thường có màu vàng, được làm từ giấy dó và có in hình rồng phượng hoặc các hoa văn cổ. Bạn có thể dễ dàng mua loại giấy này tại các cửa hàng bán đồ thờ cúng, vàng mã.
Mực viết
Theo truyền thống, sớ được viết bằng mực tàu mài. Tuy nhiên, ngày nay bạn hoàn toàn có thể sử dụng bút lông hoặc bút mực có màu đen hoặc đỏ để viết.
Các thông tin cần chuẩn bị
Đây là phần quan trọng nhất để cách ghi sớ tất niên được chính xác:
- Danh xưng các vị Thần linh: Tên các vị thần được thỉnh mời (Thái Tuế, Thành Hoàng, Thổ Địa…).
- Thông tin Gia tiên: Liệt kê các đời tổ tiên nội, ngoại mà bạn thờ cúng.
- Thông tin Tín chủ: Họ tên đầy đủ của người đứng ra làm lễ (thường là chủ nhà).
- Thông tin gia đình: Họ tên, ngày tháng năm sinh của tất cả các thành viên trong gia đình để cầu xin phù hộ.
- Địa chỉ: Ghi rõ địa chỉ nơi ở hiện tại.
- Ngày tháng: Ghi rõ ngày, tháng, năm Âm lịch tiến hành lễ cúng.
Hướng dẫn chi tiết cách viết sớ tất niên
Bố cục của một lá sớ cúng tất niên
Một lá sớ chuẩn thường có bố cục 3 phần rõ ràng, được trình bày dọc từ trên xuống dưới, từ phải qua trái:
- Phần đầu (Kính dâng): Nêu rõ lá sớ này được dâng lên những ai.
- Phần thân (Nội dung chính): Trình bày thông tin tín chủ, nội dung báo cáo, tạ ơn và lời kêu cầu.
- Phần cuối (Kính bái): Lời kết thể hiện sự thành tâm, kính cẩn.
Nội dung sớ cúng tất niên từng phần
Dưới đây là hướng dẫn chi tiết cách ghi sớ tất niên cho từng phần bằng chữ Quốc ngữ.
Phần đầu: Kính dâng lên ai?
Phần này thường được viết ở cột đầu tiên bên phải của lá sớ, bao gồm danh xưng các vị Thần linh và Gia tiên, ví dụ:Phục dĩ: Kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ, Lịch Đại Tiên Vương. Kính lạy Đương Niên Thái Tuế, Bản Cảnh Thành Hoàng, Chư Vị Tôn Thần. Kính lạy Đông Trù Tư Mệnh Táo Phủ Thần Quân. Kính lạy Thổ Địa, Long Mạch, Ngũ Phương, Ngũ Thổ, Phúc Đức Tôn Thần. Kính lạy Cửu Huyền Thất Tổ, Tiên Linh Nội Ngoại…
Phần thân: Nội dung báo cáo và kêu cầu
Đây là phần nội dung chính, cần ghi rõ ràng và đầy đủ:
- Thời gian, địa điểm:
Việt Nam Quốc, [Tỉnh/Thành phố], [Quận/Huyện], [Phường/Xã], [Địa chỉ chi tiết].
Tuế thứ [Năm Âm lịch], [Tháng] nguyệt, [Ngày] nhật. - Thông tin Tín chủ và gia đình:
Tín chủ con là: [Họ và tên], [Năm sinh], cùng toàn thể gia quyến lớn nhỏ, nam nữ…
(Liệt kê tên các thành viên trong gia đình) - Nội dung chính:
Nhân tiết cuối năm, ba mươi Tết. Chúng con thành tâm sắm sửa hương hoa, trà quả, kim ngân tài mã, lễ vật,… dâng lên trước án. Cảm tạ ơn đức chư vị Tôn Thần, Gia tiên đã che chở cho gia đình chúng con trong năm qua được… (có thể kể sơ qua những thành tựu hoặc sự bình an).
Nay, cúi xin chư vị giáng lâm, thụ hưởng lễ vật. Cầu cho gia quyến chúng con bước sang năm mới [Tên năm mới] được thân cung khang thái, vạn sự hanh thông, tài lộc hưng vượng…
Phần cuối: Kính bái
Đây là phần kết thúc lá sớ, thể hiện sự kính cẩn của gia chủ. Thường được viết ở cột cuối cùng bên trái.Tín chủ con thành tâm kính lễ. Cẩn cáo!
Mẫu sớ cúng tất niên chuẩn theo cổ truyền
Dưới đây là một mẫu sớ cúng tất niên hoàn chỉnh bằng chữ Quốc ngữ (phiên âm) để bạn có thể tham khảo và sử dụng.
SỚ LỄ TẤT NIÊN
- (Cột bên phải, viết dọc)
- Phục dĩ:
- Kính lạy Hoàng Thiên Hậu Thổ, Chư Vị Tôn Thần.
- Kính lạy Cửu Huyền Thất Tổ, Nội Ngoại Tiên Linh.
- (Nội dung chính, viết từ phải qua trái)
- Việt Nam Quốc, [Tỉnh/Thành phố], [Quận/Huyện], [Phường/Xã], [Địa chỉ chi tiết].
- Tuế thứ [Năm Âm lịch], thập nhị nguyệt, tam thập nhật (hoặc nhị thập cửu nhật).
- Tín chủ con là: [Họ và tên], sinh năm [Năm sinh].
- Cùng toàn gia đẳng, nam nữ tử tôn …….. (liệt kê họ tên các thành viên trong gia đình).
- Nhân tiết Tất niên cuối năm, tu sửa hương hoa, đăng trà, quả thực, kim ngân tài mã, cùng sắm sửa mâm cúng tất niên, dâng lên trước án.
- Cúi lạy:
- Đương niên Hành khiển, Đương cảnh Thành hoàng, chư vị Đại Vương. Bản gia Táo quân, Ngũ phương, Ngũ thổ, Long mạch, Tài thần, chư vị Tôn Thần.
- Cúi lạy Cửu Huyền Thất Tổ, Cao Tằng Tổ Khảo, Cao Tằng Tổ Tỷ, Bá thúc huynh đệ, Cô di tỷ muội, nội ngoại Tiên Linh.
- Kính cẩn thưa trình:
- Năm cũ sắp qua, năm mới sắp đến. Ơn nhờ Trời Phật, Thánh Thần, Gia tiên phù hộ, gia đình chúng con trong năm qua được mọi sự bình an (có thể kể thêm thành tựu). Nay, trước thềm năm mới, chúng con thành tâm dâng lễ bạc, tạ ơn ân đức, cúi xin chứng giám.
- Cầu xin chư vị phù hộ độ trì cho gia quyến chúng con bước sang năm mới [Tên năm mới] được thân cung khang thái, gia đạo hưng long, vạn sự hanh thông, sở cầu như ý, sở nguyện tòng tâm.
- (Cột cuối bên trái, viết dọc)
- Tín chủ con thành tâm kính lễ.
- Cẩn cáo!
Phân biệt Sớ và Văn khấn cúng tất niên
Nhiều người thường nhầm lẫn giữa sớ và văn khấn. Về cơ bản, văn khấn cúng tất niên và sớ có nội dung tương tự nhau nhưng khác biệt về hình thức và vai trò.
Tiêu chí | Sớ cúng tất niên | Văn khấn cúng tất niên |
Hình thức | Là một văn bản vật lý, được viết trên giấy sớ chuyên dụng. | Là lời nói, được gia chủ đọc lên trong lúc làm lễ. |
Vai trò | Mang tính chính thức, trang trọng, như một “văn bản” được gửi đến thế giới tâm linh. | Là lời truyền tải nội dung của sớ hoặc là lời khấn nôm. |
Hành động sau cúng | Được hóa (đốt) cùng với vàng mã. | Không có hành động vật lý. |
Nói một cách dễ hiểu, gia chủ sẽ đọc văn khấn để “trình bày” nội dung của lá sớ.
Câu hỏi thường gặp (FAQs)
Có thể tự viết sớ cúng tất niên tại nhà không?
Hoàn toàn có thể. Ngày xưa, việc viết sớ thường do các thầy cúng hoặc người biết chữ Hán/Nôm thực hiện. Ngày nay, bạn hoàn toàn có thể tự viết sớ bằng chữ Quốc ngữ dựa trên các mẫu có sẵn. Quan trọng nhất là sự thành tâm và ghi đúng, đủ thông tin.
Nếu không biết chữ Hán/Nôm có viết sớ được không?
Được. Như đã nói ở trên, bạn có thể viết sớ bằng chữ Quốc ngữ. Việc này vẫn đảm bảo sự trang trọng và ý nghĩa của nghi lễ.
Sớ sau khi cúng xong sẽ làm gì?
Sau khi lễ cúng kết thúc và hương đã tàn (khoảng 2/3), gia chủ sẽ làm lễ tạ và đem sớ cùng vàng mã đi hóa (đốt). Theo quan niệm dân gian, việc này có ý nghĩa là gửi “văn bản” và lễ vật đến cho các vị Thần linh và Gia tiên.
Kết luận
Việc viết sớ cúng tất niên là một nghi thức trang trọng, thể hiện lòng thành kính và đạo lý “Uống nước nhớ nguồn” của người Việt. Dù bạn tự viết hay nhờ người viết, một lá sớ được chuẩn bị chu đáo sẽ giúp buổi lễ cúng cuối năm thêm phần trọn vẹn và ý nghĩa.Chúc các gia đình có một lễ cúng Tất niên trang trọng và ấm cúng, chuẩn bị đón một năm mới an khang, thịnh vượng